Aandacht voor de vakleerkracht

Een van onze doelstellingen is het behartigen van de belangen van onze leden én het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs in typevaardigheid en tekstverwerken. Als enige branchevereniging in Nederland maken wij ons sterk hiervoor. Dit gebeurt o.a. door publiciteit en professionaliteit.

Typeles is ‘booming’: maar waar is de vakleerkracht?

Het is fantastisch dat het vak typevaardigheid zich in een grote belangstelling mag verheugen; we merken dat scholen, leerkrachten basisonderwijs maar ook de ouders en leerlingen zelf behoefte hebben aan typelessen.

De meeste nieuwkomers in het typevaardigheidsonderwijs presenteren zich als ‘(type)docent, typecoach, gecertificeerd of gekwalificeerd leraar’. Wij moeten ervan uitgaan dat dit in de meeste gevallen niet terecht is. In het beste geval heeft men zelf een typediploma, maar van een gecertificeerd of gekwalificeerd leraar kan dan geen sprake zijn. Het staatsdiploma leraar machineschrijven is inmiddels twintig jaar geleden opgeheven. In 2017 is wél het lerarenregister geïntroduceerd, waarin de status van leraar wordt beschermd. Beter Onderwijs Nederland (BON) schreef erover (Vakwerk 24 mei 2015):

“Eigenlijk is het heel simpel. Zoals je niet mag autorijden zonder rijbewijs of niet in mensen mag snijden zonder voltooide artsenopleiding, zou je niet voor de klas mogen staan als je geen volwaardige lesbevoegdheid hebt. Toch moeten we als leraren al jaren met bestuurders en politici in discussie over de vraag hoeveel nut ‘dat diploma’ nu eigenlijk heeft”.

Wie zich de vraag stelt of zoiets in de medische wereld zou kunnen, hoeft niet eens na te denken over het antwoord. Daar is Leiden in last zodra er één chirurg wordt ontmaskerd die zonder de benodigde papieren aan het werk is. Dat vindt men – terecht – een schandaal. Onbevoegdheid toestaan op de manier die men in het onderwijs normaal is gaan vinden zou in de zorgsector leiden tot lege ziekenhuizen en een run op behandelingen over de grens.

Natuurlijk zijn de mogelijke gevolgen van onbevoegdheid in het onderwijs minder fataal dan in een operatiekamer. Toch blijft de vergelijking overeind: dankzij de lerarenopleidingen hebben we allemaal onze basisvaardigheden onder de knie gekregen en hebben we voldoende vakkennis opgebouwd. Die gebruiken wij als beroepsgroep als de kern. We bouwen onze expertise uit dankzij ervaring en scholing, maar we kunnen bij een nieuwe situatie altijd terugvallen op de basis.”

Typeles op school: ja natuurlijk!

Gelukkig is er in Nederland een trend gaande: er zijn steeds meer scholen die overgaan tot het invoeren van het geven van typeles onder schooltijd. Op die scholen hebben zij ingezien dat dit niet alleen heel handig is, maar eigenlijk noodzakelijk. Het is een onderdeel of een verlenging van het schrijfonderwijs: naast handschriftonderwijs is onderwijs in typevaardigheid ook noodzakelijk. Zijn het niet de scholen die de kinderen voorzien van laptops, Chromebooks en tablets? Dan hebben zij daar ook de verplichting hier adequaat in te onderwijzen.

Hieronder de citaten uit drie verschillende bronnen. Deze komen uit resp. Handschrift, Digitale geletterdheid en Nederlands. Typevaardigheid wordt dus bij al deze onderdelen benoemd.

In de kennisbasis handschrift (september 2018) staat: “Als schrijven met de pen geautomatiseerd is, kunnen leerlingen beginnen met digitale tekstproductie: blind typen met tien vingers, werken met sneltoetsen en leren lay-outen…” “…en met een passend instrument (de tekstverwerker, red.) efficiënt (vlot, met souplesse) en effectief (goed vormgegeven, leesbaar) tekst kunnen produceren…”

Bij ICT-basisvaardigheden (SLO, digitale geletterdheid) lezen we bij ‘Belang voor het onderwijs’: “Deze kennis heeft betrekking op de basisfuncties van computers…” “…om kunnen gaan met tekstverwerkers, spreadsheetprogramma’s en presentatiesoftware, kunnen werken met internet (browsers, e-mail)…”. 

Het ontwikkelteam Nederlands schrijft in zijn voorstellen voor een herzien curriculum (oktober 2019) voor de bovenbouw van het PO: “Leerlingen leren: …de schrijfhandeling (handschrift en typschrift) steeds adequater uit te voeren…”

Typeles op school: maar hoe dan?

Een (vak)leerkracht voor de groep

Als scholen overgaan tot het geven van typeles onder schooltijd, zullen er voorwaarden moeten komen om de typelessen vorm te geven en er zullen eisen moeten worden gesteld aan degene die de typelessen gaat verzorgen. Ongeacht hoe de school dit financiert: het is een vorm van bekostigd onderwijs. Inherent hieraan zijn bovengenoemde kwalificaties van de typedocent. Dat de docent zelf een typediploma heeft, kennis heeft van ADHD, dyslexie of andere leerproblemen of gewoon erg leuk is met de kinderen, zijn geen overtuigende argumenten om zich typedocent te noemen.

Opleiding docent typevaardigheid

Omdat het bij typeles meestal om niet-bekostigd onderwijs gaat (de ouders moeten het zelf betalen), valt hier weinig tegen te doen. We moeten ons wel afvragen of ouders hun kind voor zwemles naar de buurvrouw of neef sturen die geweldig kunnen zwemmen, maar geen zweminstructeur zijn. Idem, de buurjongen die goed kan racen, maar geen rijinstructeur is. De directies van basisscholen, leerkrachten maar ook ouders zullen dus moeten weten dat er wel degelijk een opleidingsmogelijkheid is voor de typedocent.

De instelling van het staatsdiploma leraar machineschrijven (typevaardigheid) is zo’n 20 jaar geleden opgeheven. Dat de nieuwkomer zich niet laat scholen is niet verwonderlijk: vaak weet men niet dat een dergelijke opleiding bestond, laat staan dat deze nog (deels) bestaat. Bovendien is het bij niet-bekostigd onderwijs ook geen verplichting. Bij het succesvol afronden van deze cursus ontvangt men het certificaat van branche-erkend opleider.

Door zoveel mogelijk mensen adequaat op te leiden voor vak docent typevaardigheid, brengen we als beroepsvereniging het vak op een peil dat het verdient. Het beroep van typedocent is een zelfstandig beroep. De branche-erkenning is hard nodig om te laten zien dat dit een serieus specialisme en en men er niet even ‘bij doet’. Het opleidingen van typedocenten moet leiden tot een grote groep goed opgeleide (jonge) mensen die hun leven lang plezier zullen hebben van de door hen opgedane vaardigheid en kennis. Meld je dus aan voor de cursus en word een (betere) typedocent. De inhoud van de docentencursus vind je hier.